Helemaal in het noorden van India, midden in de Himalaya, vind je een land met ruige bergdalen, imposante kloosters en een bescheiden, gastvrije bevolking, ook wel bekend al Ladakh. Vroeger alleen bezocht door hippies en backpackers, nu bereikbaar voor iedereen.
Dit artikel verscheen eerder in TripTalk magazine
TripTalk magazine neemt je mee naar bereikbare en betaalbare bestemmingen! Onze vaste reporters geven inspirerende en persoonlijke tips.
Neem nu een abonnement op ons reismagazine en profiteer van de AANBIEDING!
Ga mee op reis naar Ladakh
Op slechts een uurtje vliegen vanaf Delhi ligt een totaal andere wereld, ingeklemd tussen Himalaya-pieken. De zinderende hitte van de Indiase hoofdstad maakt plaats voor een ijle, knisperende berglucht. Het is drie graden en windstil. De hectiek van de immense metropool is verdwenen. We zijn aangekomen in de regio Ladakh. Het overzichtelijk stadje Leh heeft een provinciale atmosfeer. En gelijk ademt het naar avontuur.
Door de aankomsthal van het kleine luchthaventje klinken herhaaldelijk waarschuwingen via omroepberichten. āPas op, je zit hier op 3.500 meter hoogte; doe rustig aan en loop geen hoogteziekte op.ā Dat advies nemen wij graag ter harte. Na de reis van zoān 15 uur zoeken we graag ons hotel op om wat te kunnen ontspannen.
Lees hier over een reis naar Kochi in India.
Bij The Grand Dragon Ladakh weten ze wat een reiziger na een doorwaakte nachtvlucht nodig heeft: een opgemaakt bed, een kop sterke koffie en een stevig ontbijt. En dat vanuit de eetzaal met panoramisch uitzicht op een besneeuwde bergketen en de brede vallei van de Indusrivier. Welkom in de Himalaya.
Klein-Tibet
Leh heeft een compact centrum met gebouwen in traditionele stijl. Hoog daarboven verheft zich het zestiende-eeuwse koninklijk paleis, waar tot 1834 de koninklijke familie van Ladakh resideerde. Het paleis doet sterk denken aan het beroemde Potala paleis in Lhasa, de hoofdstad van Tibet.
Ladakh is een regio in het uiterste noorden van India, dat qua landschap en bevolking sterk aan Tibet doet denken. Vandaar ook de bijnaam Klein-Tibet. In 1959 zijn veel Tibetanen samen met de Dalai Lama hun land ontvlucht naar India. De Tibetaanse bevolking is nauw verwant aan de Ladakhi, het lag dan ook voor de hand dat veel vluchtelingen in Leh en omgeving neerstreken.
We rijden via niet al te brede wegen vol gaten en kuilen door het dal van de Indusrivier in oostelijke richting en komen aan bij Stok Palace. Van buiten lijkt het op een fort. Maar het is de residentie van niemand minder dan de koning van Ladakh. Want hoewel Ladakh al sinds diep in de negentiende eeuw geen onafhankelijke staat meer is, wist de koninklijke familie zichzelf al die tijd in stand te houden. Daarvoor moesten ze wel het eerder genoemde paleis in Leh ontvluchten en hun toevlucht tot dit paleis, een half uur buiten Leh, betrekken.
Logeren bij de koning van Ladakh
We treffen het: de koning is thuis en nodigt ons uit voor thee. Hij vertelt dat hij als officieus staatshoofd slechts een ceremoniĆ«le rol heeft, maar voor veel Ladakhi is hij nog wel erg relevant. Een ālightā versie van onze Willem Alexander dus. Het paleis is voor een groot deel opengesteld voor toerisme: je kan er rondkijken, maar ook logeren in een van de prachtige traditionele kamers. De koning verhuurt zijn paleis dus voor een groot deel aan toeristen om te overnachten.
We vervolgen onze weg naar een andere indrukwekkende plek: het Hemis klooster. Een belangrijk spiritueel centrum voor de Ladakhi. We worden getrakteerd op de traditionele yakboterthee, bekend van vele gruwelverhalen van reizigers die de Himalaya bezochten. De smaak wordt meestal omschreven als āschimmelachtigā.
Het is zwarte thee, waarin een klont yakboter is opgelost met zout. Vaak gedronken in de koude Himalaya-regio, om warmte te bieden en energie te leveren, vooral vanwege de calorieƫn uit de boter. Het ziet er meer uit als champignonsoep en zo smaakt het ook, maar ik vind het niet gelijk vies.
Aan kloosters geen gebrek in het gebied rond Leh. En ze liggen ook allemaal op ongenaakbare plekken, zoals de Stakna Gompa, een eenzame rots hoog boven de Indusrivier.
Of het Thiskey klooster, een zeer fotogeniek vijftiende-eeuws gebouw, waar wij vanaf het dak een waanzinnig panorama hebben over de brede Indusvallei. In de rivierbedding het eerste voorjaarsgroen van populieren, omsloten door een woest berglandschap. Een monnik is onverstoorbaar bezig de koperen klankschalen te poetsen. Monnikenwerk.
Ontdek de reis naar Maartje van Noord- naar Zuid-India.
De Khardung La bergpas
De bergen van Ladakh. We hebben er de afgelopen dagen tegenaan gekeken. Maar dan komt toch het moment dat we de confrontatie moeten aangaan. Want om op onze volgende bestemming, de Nubravallei te komen, zullen we toch de Khardung La bergpas over moeten. Gulzar vertelt ās ochtends aan het ontbijt dat we tot ver boven de 5.000 meter zullen gaan.
De tocht begint veelbelovend over een weg die vers geasfalteerd is. Bij South Pullu is het gedaan met de pret. Nadat de chauffeurs hun permits hebben moeten laten zien, verandert de veelbelovende weg in een keislagweg met smalle passages en diepe afgronden. Voorzichtig kruipt de karavaan van autoās hoger en hoger.
Bezoek ook de bezienswaardigheden in Rajasthan.
En dan zijn we er. Wankelend op mijn benen loop ik wat rond. Niet alleen vanwege de ijle lucht, maar ook vanwege het spekgladde pad dat naar de toiletten leidt. Mensen gaan met elkaar op de foto voor het bord dat de hoogte aangeeft. De verkeerde hoogte: 5.602 meter, terwijl onze gps aangeeft dat we op 5.359 meter zitten. Gulzar legt uit dat ze als pashoogte de āoudeā weg aanhouden, dat niet meer dan een ezelspad was. Maar hoe hoog het ook werkelijk is, feit is dat we ons op de hoogste bergpas ter wereld bevinden. En dat is dus wel een foto waard.
Even verderop is een massaal sneeuwballengevecht losgebarsten. Voor Indiase toeristen is sneeuw net zo zeldzaam als een elfstedentocht voor ons. Wij zijn inmiddels aan de afdaling begonnen en rijden door een ronduit spectaculair landschap. In de verte zien we yaks grazen, die typische bizon-achtige runderen met hun kromme, scherpe hoorns en lange haren.
Dit wil je zien tijdens een rondreis door Noord-India.
Indiana Jones in de Nubravallei
Zo dalen we langzaam maar zeker af richting de Nubravallei. We hebben talloze redenen om na elke kilometer de auto aan de kant te zetten, om het landschap in ons op te nemen. Om foto-opnamen te maken. Of gewoon te genieten. De weg over de Khardung La bergpas verbindt twee imposante valleien in Ladakh: de Indusvallei met de Nubravallei. Maar de reis tussen die twee over de Khardung La is een bestemming op zich. Een avontuur.
Het water van de Nubra komt via via uiteindelijk ook terecht in de Indusrivier, die naar Pakistan stroomt. De rivierbedding is breed genoeg om er een paar snelwegen aan te leggen, toch is de enige weg uitgehouwen in de rotsen hoog boven het dal. Dat dal varieert enorm in breedte. Soms is het maar 500 meter naar de andere kant. Maar als we Diskit naderen, waar de rivieren Nubra en de Shyok samenkomen, is het al meer dan vijf kilometer geworden. We steken de kiezelige rivierbedding over, kruisen stukken met fijn wit zand en zien dan links boven ons het Diskit klooster liggen. Ze hebben het gewoon tegen de bergwand aangekwakt, zo lijkt het.
De Indiana Jones in ons wordt wakker als we aankomen bij het Chamba Camp in Diskit. ās Avonds zitten we op de veranda van onze compleet ingerichte safaritent onder canvas naar het vervaarlijk aan een bergwand opgehangen klooster te kijken. Net alsof we op een avontuurlijke expeditie zijn. Maar we hoeven maar de met fakkels en kaarsen verlichte paden te volgen om bij de grote tent aan te komen, waar we kunnen aanschuiven voor een heerlijk diner.
Mediteren met koeien
Bij de eerste de beste gelegenheid gaan we het veertiende-eeuwse klooster bezoeken. We horen dat het klooster pas sinds 2006 is aangesloten op de waterleiding. Het water wordt nu opgepompt via leidingen vanuit een beek op de bodem van een immens diepe spelonk. Voorheen werden de jonge monniken omlaag gestuurd over wankele, eeuwenoude ladders en geitenpaadjes. Kwamen ze met volle emmers water weer omhoog geklauterd. Of niet.
Deze kleurrijke plekken in India wil je bezoeken.
In de gebedshal van het klooster staat een beeld van Maitreya Boeddha en een enorme trommel. En overal fotoās van de Dalai Lama. Het uitzicht vanaf het klooster over de Nubravallei maakt ons nederig..
We kunnen niet om het enorme beeld van de Maitreya Boeddha heen, dat buiten aan de voet van het klooster staat. Het is 32 meter hoog en werd in 2010 voltooid. Het kijkt in westelijke richting over de Nubravallei uit, in de richting van Pakistan. Het beeld werd niet alleen opgericht ter bescherming van Diskit en zijn klooster, maar ook ter voorkoming van verdere oorlogen met Pakistan en de wereldvrede. Wat een klus voor dat beeld.
Dan rijden we een stuk de Nubravallei in en komen uit bij een meertje. Behalve een paar koeien die verderop staan te grazen heerst hier stilte. Een perfecte plek om te mediteren vindt Gulzar. Dus laat hij ons dat doen, nadat hij wat basisprincipes heeft uitgelegd en dat we onze chakra moeten leren voelen. Als ik mij na een tijdje op mijn chakra probeer te concentreren, voel ik de warme adem van een koe in mijn nek. Weg concentratie. Weg chakra.
Terug door de ijle bergwereld
Mijn chakra mag ik dan niet hebben leren voelen, mijn maag weet ik wel te vinden. Het komt dus goed uit dat er een lekkere lunch voor ons wordt uitgeserveerd in de tuin van het Lharimo North. De accommodatie bestaat uit een aantal heerlijke cottages in een grote tuin, waar ook al het eten voor de gasten wordt verbouwd. De trotse eigenaar leidt ons maar wat graag rond over zijn terrein.
Aan het eind van de middag, als de laagstaande zon de omringende bergen in een gouden gloed zet, komen we aan bij het dorp Hunder. Hier vind je zandduinen die zo uit de Sahara lijken te zijn overgewaaid, compleet met een set langharige kamelen.Toeristen kunnen er een ritje op maken. Er schieten mij beelden binnen van de zijderoute. En dat klopt, zegt Gulzar, want Ladakh was vroeger een belangrijk knooppunt op deze handelsweg.
De terugweg naar Leh doen we via een andere route. We rijden langs mannen en vrouwen die in het veld wilgentakken aan het hakken zijn. Deze dienen om daken van huizen mee te bedekken. Als we de laatste dorpen achter ons hebben gelaten en de weg begint te klimmen, wordt het landschap weer ongenaakbaar. We rijden door een ijle bergwereld en zien nog meer yaks en grote marmotten.
Wat dacht je van een reis naar Mumbai?
Tot op grote hoogte kruisen we af en toe mensen die langs de weg lopen. Niemand weet waar ze vandaan komen en waar ze heen gaan. Er is hier helemaal niets. Aan het eind van de middag komen we weer aan in de Indusvallei. Daarvandaan is het nog een klein stukje naar Nimmu, waar de volgende dag een ander avontuur begint.Ā
De grijze geest
Voor ons rijdt een wagen waarop een aantal fietsen zijn geladen. Die zullen vandaag van pas komen. Maar eerst komen we aan bij het Likir klooster, dat wordt overheerst door een groot gouden beeld van Maitreya Boeddha. Die zit daar op zijn gemak op het dak van het klooster en ziet toe hoe wij ons over het terrein bewegen. Op de binnenplaats ontmoeten we een aantal jonge leerlingen van de kloosterschool, allemaal jongens. Ze willen graag hun Engels met ons oefenen, maar voetballen vinden ze nog leuker. Sport is de Ć©chte wereldtaal.
Voor ons wordt het ook tijd voor een sportief intermezzo. Inmiddels staan de mountainbikes klaar en krijgen we de instructie om de weg, die we hiernaartoe zijn gekomen, naar beneden per fiets af te leggen. Het wordt een makkelijke rit, over een brede asfaltweg met weinig verkeer. Ter voorbereiding op een wat minder eenvoudige rit later deze dag krijgen we te horen van gids Gulzar.
Na dit ontspannen ritje pakken we de auto weer en rijden door een sterk wisselend berglandschap een heel stuk omhoog totdat we in Ulley arriveren bij de Snow Leopard Lodge. Vanuit deze accommodatie worden expedities uitgevoerd die op zoek gaan naar het sneeuwluipaard, waarvan er zich een aantal ophouden in het berggebied hier. Je mag overigens pas van sneeuwluipaard spreken als je hem ook echt hebt gezien. Wij, eenvoudige stervelingen die deze eer niet te beurt is gevallen, moeten het houden bij āgrijze geestā. Deze uitleg krijgen wij van top sneeuwluipaardgids Tsewang Norbu, de oprichter van de lodge.
Lees hier over fietsen door Zuid-India.
Star Wars
En weer worden de fietsen afgeladen voor ons. Dit keer om in Ć©cht bergachtig terrein te gaan afdalen over een onverharde bergweg vol kuilen, rotsen en grind. We wagen het erop. En al snel sjezen we langs bergwanden en afgronden. Anticiperend op kuilen, uitstekende rotsen in de weg, maar ook op scherpe bochten. Vol adrenaline finishen we bij de hoofdweg, waar de autoās alweer op ons staan te wachten.
Dan staat ons nog Ć©Ć©n rit door de bergen te wachten. Want Gulzar wil ons kennis laten maken met een nieuwe weg via een prachtig traject. Onderweg omhoog naar een bergpas stoppen we regelmatig. We zien een Tibetaanse wolf, die ver weg boven ons een helling op sjokt en even verderop komen we dichtbij een lammergier, ook een indrukwekkende vertoning. Dankzij de vogelkijkers die Gulzar bij zich heeft, krijgen we de dieren prachtig in beeld.
Dan moeten we tot slot een bergrug over. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. We rijden over een planeet uit Star Wars. De weg wordt steeds slechter. Op het hoogste punt, waar we ons inmiddels in een woestijn van rotsen bevinden, is de weg provisorisch versperd door een hoop stenen. Dan zou je denken: hier mag je niet verder. Maar teruggaan is ook geen optie.
Ook gaaf: treinreizen door India.
Het credo is mouwen opstropen en met man en macht de keien en het puin uit de weg ruimen. Na een kwartier kunnen de SUVās hun weg vervolgen over de uitermate brokkelige weg. Zonder verdere kleerscheuren komen we aan in Tingmosgang, waar we te horen krijgen dat de weg die we hebben gereden nog niet eens open was.
Ladakh is dan wel onderdeel van India, maar als we na een paar dagen in Delhi zijn teruggekeerd, lopen we verdwaasd rond in de heksenketel die deze stad is. We kunnen niet geloven dat we zojuist terug zijn uit een ander deel van hetzelfde land. Ladakh lijkt ineens een droom geworden. Een droom van een al lang vergeten koninkrijk.
Of wat dacht je van Bangalore?
Het sneeuwluipaard: plaag of zegen?
Hoewel het sneeuwluipaard een bedreigde diersoort is, werd er niet zo lang geleden nog fanatiek op gejaagd door de lokale bevolking. Het dier stond erom berucht dat hij vee aanviel en stallen binnendrong. In Ulley heeft de plaatselijke bevolking haar aanwezigheid inmiddels omarmd en neemt ze deel aan het behoud ervan. De Indiase overheid kwam over de brug met geld om de stallen te verstevigen, boeren om te scholen tot gids en ze te leren hoe ze door het plaatsen van cameravallen de locaties van de dieren in beeld krijgen. De vrouwen kregen les in het maken van souvenirs van wol uit het gebied om zo het verlies aan vee te compenseren. Misschien ligt er in Nederland een soortgelijke oplossing voor de hand rondom de wolvendiscussie.
Handig om te weten voor een reis naar Ladakh in India
- Taal: Ladakhi, gesproken door 90 procent van de bevolking. Engels wordt overal in India goed verstaan en gesproken.
- Visum: voor India heb je een visum nodig; dit kun je online aanvragen
- Temperatuur:Ā in januari is het minimaal vijf graden onder nul, maximaal zeven graden boven nul. In juli stijgt de temperatuur naar minimaal achttien en maximaal achtentwintig graden in de valleien.Ā
- Beste reisperiode: juni tot september
- Fun fact: In Ladakh begroet je elkaar met julley. Het is een toverwoord dat je direct in contact brengt met de mensen. Ze stoppen en maken een praatje met je.Ā
- Hoe kom je er: Vanaf Delhi gaan dagelijks enkele vluchten naar Leh, de hoofdstad van Ladakh. Slow travel? De reis over land van Delhi naar Leh duurt 48 uur, maar brengt je wel door een schitterend berglandschap.
Hier wil je zijn tijdens een reis naar Ladakh in India:
Zoek naar hotels in Ladakh:
Handige websites voor je reis
Dit vind je misschien ook leuk:
Wil jij op reis naar Ladakh in India?
Als kind ben ik aangevallen door een zwerm muggen met diverse mutaties van het reisvirus en flink geprikt. Waardoor ik verslaafd ben geraakt aan wandelen in de Vogezen, de regenwouden van Nieuw-Zeeland, de Transsiberiƫ Express, Praag en Ladakh om zo maar wat te noemen. Geen bestemming is saai, ik voel me overal thuis.
