Bali staat bekend als dé toeristenmagneet van Indonesië. Het paradijselijke eiland trekt jaarlijks miljoenen bezoekers van over de hele wereld – een belangrijke inkomstenbron voor de lokale bevolking. De beperkende reismaatregelen tijdens de coronapandemie veranderden het leven op Bali dan ook compleet. Nu het toerisme weer aantrekt, groeit het geluid om de toerismesector te hervormen: groener, eerlijker en toekomstbestendig.
Veranderingen op Bali
De straten van Ubud hebben zich als vanouds weer gevuld met toeristen. Het merendeel zorgvuldig gehuld in kleurrijke regenponcho. Het regenseizoen is aangebroken en het hoogseizoen loopt daarmee ten einde. De toestroom van reizigers is er niet minder om. Na twee jaar met reisbeperkingen opende Indonesië vorig jaar weer de grenzen voor internationale reizigers.
Groen licht voor iedereen die al langer droomt van het bezoeken van de talloze Hindoeïstische tempels dat het eiland rijk is. Maar bovenal, een opluchting voor de lokale bevolking. ‘Nu het eindelijk weer mogelijk is, wil iedereen Bali bezoeken,’ zegt taxichauffeur Arya tevreden. ‘Het was zó stil in Ubud. Ik ben blij dat het toerisme weer terug is.’
Een fragiele goudmijn
De toerismesector is de drijvende kracht voor de economie van Bali. Op het hoogtepunt in 2019 verwelkomde het eiland 6,2 miljoen toeristen. De grote toestroom van reizigers zorgt met name in het zuiden van het eiland (met belangrijke trekpleisters zoals Ubud, Seminyak en Nusa Dua) voor veel werkgelegenheid.
Lees hier tips voor een vakantie Kuta en Canggu op Bali.
Ruim 90 procent van de Balinese bevolking was voor de coronapandemie werkzaam in de toerismesector. Een goudmijn voor de economie van het land. Maar, een fragiele goudmijn, zo bleek.
In 2021 was er vrijwel niets over van wat in de voorgaande tientallen jaren was opgebouwd. Hotels op Bali, bars en restaurants op Bali sloten noodgedwongen de deuren. Massagesalons verloren hun voornaamste klantenkring en ook voor taxichauffers was het einde verhaal.
Door het gebrek aan toerisme raakten veel werknemers hun baan kwijt. ‘No tourist, no money,’ vat Gusti de situatie kort samen. De Balinees runt sinds de jaren’90 een homestay in het centrum van Ubud. Het is een familiebedrijf, waar zijn vrouw en dochter zich ontfermen over het welzijn van de gasten terwijl zijn zoon het transport van de bezoekers regelt. Tot het aantal inkomende reizigers begin 2020 ineens stilviel.
‘Het was een lastige tijd, bijna iedereen raakte zijn baan kwijt,’ vertelt Gusti, die noodgedwongen terugkeerde naar het platteland om in de rijstvelden te werken. ‘De enige manier om toch nog wat geld te verdienen.’
Ook leuk: per trein naar Scandinavië reizen.
Maar de coronapandemie bracht niet alleen maar ellende. Dat een groot deel van de lokale bevolking op zoek moest naar alternatieve manieren om geld te verdienen, zorgde ook voor een opleving van culturele tradities die door het toerisme onder druk zijn komen staan. Zo werd in het dorp Pesalakan, net buiten Ubud, het weefambacht geherintroduceerd.
‘Een mooie ontwikkeling, want deze traditie was bijna verloren gegaan,’ vertelt dorpsleider Made Astawa. ‘Veel jongeren ambiëren een carrière in toerisme, waardoor de traditionele beroepen langzaam uitsterven. Dat de interesse nu weer is aangewakkerd, deed ons realiseren dat we deze traditie moeten waarborgen.’
Made bracht drie ervaren weefsters samen die andere vrouwen in het dorp de kneepjes van het vak aanleerden. Inmiddels zijn er weer 35 weefsters actief en is er een hernieuwde waardering voor het vak. Tegelijkertijd zet Made zich in om het weven lucratiever te maken door verbinding te zoeken met het toerisme.
‘De verkoop van geweven sarongs levert te weinig inkomsten op, maar door workshops en tours aan te bieden in het dorp, kunnen de vrouwen extra inkomsten verwerven. Zo levert toerisme een belangrijke bijdrage aan het behoud van onze culturele tradities.’
Dit zijn mooie stranden voor een strandvakantie.
Tijd voor verandering
Naast een toegenomen bewustwording voor het behoud van de unieke Balinese cultuur, ontstaan verspreid over het eiland ook steeds meer initiatieven die de weg plaveien naar een groenere toekomst en duurzaam toerisme. Zo worden sinds vorig jaar wekelijkse river clean-ups georganiseerd door Sungai Watch, een organisatie die zich inzet om plasticvervuiling van de rivieren en oceaan tegen te gaan.
‘We maken de rivieren schoon en plaatsen barrières om te voorkomen dat het afval in de zee terechtkomt,’ vertelt initiatiefnemer Gary Bencheghib. Inwoners en toeristen helpen vrijwillig mee. ‘Wat we het meeste tegenkomen, zijn plastic tassen, voedselverpakkingen en teenslippers. We scheiden deze producten en proberen zoveel mogelijk te recyclen. Ook houden we in een database bij van welke merken het plastic afkomstig is, zodat we met deze bedrijven in gesprek kunnen gaan over mogelijkheden om over te schakelen naar duurzamere, afbreekbare materialen.’
Ga op vakantie met de trein! Dit zijn leuke stedentrips met de trein in Europa.
Een andere organisatie die zich toelegt op het hervormen van de toerisme-industrie is Eco Tourism Bali, dat lokale ondernemingen ondersteunt in dit proces. ‘Verduurzamen gaat niet alleen om het verminderen van afval en verbruiken van minder energie,’ legt mede-oprichtster Rahmi Fajar Harini uit.
‘Om een toekomstbestendige toerisme industrie te creëren, is er ook aandacht nodig voor het welzijn van de lokale bevolking, de verdeling van de welvaart en het effect van toerisme op de natuurlijke omgeving.’
Lees hier meer over duurzaam reizen.
Eco Tourism Bali verspreidt informatie en helpt ondernemers met praktische tips om duurzamere keuzes te maken. Het gaat in eerste instantie om een verandering van mindset,’ stelt Rahmi. ‘Daar ligt ook direct de grootste uitdaging. Een groot deel van de bevolking ziet toerisme vooral als economisch gewin en houdt zich niet bezig met het effect op de directe omgeving. Terwijl het geloof in harmonie tussen god, de mens en de omgeving – Tri Hita Karana – ten grondslag ligt aan de Balinese cultuur. Die balans moet ook het uitgangspunt worden wat toerisme betreft.’
Langzaam maar zeker komt zo de groene revolutie op gang. ‘En dat is hard nodig,’ vindt Rahmi. ‘Want als we niets veranderen, gaat Bali ten onder aan haar eigen succes.’
Handige websites voor je reis
Dit vind je misschien ook leuk:
Lysanne Wilkens
Auteur
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door het steunfonds Freelance Journalisten.
